Ogromny wysiłek całego zespołu SOLARIS został zwieńczony zainstalowaniem serca nowo powstającej linii badawczej SOLABS - jej monochromatora. 24 września 2021 roku zespół linii zaobserwował monochromatyczną wiązkę promieniowania na krysztale YAG, zamontowanym na wyjściu monochromatora. To bardzo dobra wiadomość nie tylko dla zespołu, ale także dla użytkowników, którzy już na wiosnę 2022 roku będą mogli aplikować o czas badawczy na nowej linii eksperymentalnej.

Nowa linia SOLABS powstaje przy współpracy NCPS SOLARIS z Uniwersytetem Nauk Stosowanych Hochschule Niederrhein w Niemczech, Instytutem Badań nad Światłem Synchrotronowym w Tajlandii oraz Instytutem Fizyki Uniwersytetu Bonn w Niemczech.

Linia badawcza SOLABS, operująca w zakresie promieniowania X od 1 do 15 keV, umożliwi badania z wykorzystaniem absorpcji promieniowania rentgenowskiego w obszarze EXAFS/XANES (Extended X-ray absorption fine structure/ X-Ray absorption near edge structure) w warunkach wysokiej prózni oraz w warunkach ciśnienia atmosferycznego.

Linia umożliwi pomiary na krawędziach K absorpcji pierwiastków o niskiej liczbie atomowej takich, jak  Mg, Al, Si, S, P. Tego typu pomiary nie są jeszcze powszechne, a są możliwe wyłącznie na współczesnych synchrotronach nowej generacji takich, jak SOLARIS w Krakowie. Oczywiście, zakres energii linii SOLABS (XAS-HN) obejmuje również krawędzie K innych pierwiastków włącznie z Se, niektóre krawędzie L pierwiastków włącznie z Bi oraz niektóre krawędzie M pierwiastków włącznie z U, co pozwala przeprowadzać badania na większości znanych materiałów oraz materiałów dopiero powstających.

Linia SOLABS dedykowana będzie do badań materiałów zarówno krystalicznych jak i amorficznych, w fazie stałej, ciekłej i gazowej. Dane z pomiarów XANES i EXAFS dostarczą kluczowych informacji o środowisku koordynacyjnym, średniej liczbie koordynacyjnej wokół atomów absorbera i długościach wiązań oraz pozwolą sekwencyjnie badać lokalną strukturę każdego wybranego pierwiastka chemicznego jako części obiektów o dużej złożoności.

Ze względu na kompaktową, prostą konstrukcję linii badawczej, pozbawioną dodatkowych elementów optycznych i osłon zabezpieczających przed promieniowaniem (radiation safety hutches), a także z łatwym w obsłudze monochromatorem, SOLABS jest szczególnie przyjazną dla użytkownika linią pomiarową, przeznaczoną do zaawansowanych eksperymentów użytkowników akademickich oraz z przemysłu o różnym stopniu przeszkolenia i z różnym doświadczeniem.

Linia znajdzie zastosowanie, między innymi, w:

• fizyce, chemii i badaniach materiałowych (badania stopów, układów tlenkowych, katalizatorów, badania zmian strukturalnych podczas szybkich procesów);
• biomedycynie (badania stabilności, wchłaniania i mechanizmu terapeutycznego działania leków nieorganicznych i bio-nieorganicznych, np. metaloprotein itp.);
• ochronie środowiska (śledzenie stopnia i szybkości bioakumulacji pierwiastków toksycznych oraz ewolucji ich stanu chemicznego i strukturalnego w łańcuchu przejściowym ze źródła zanieczyszczenia do organizmów żywych).
• archeologii i ochronie zabytków (analiza składu chemicznego farb na obrazach, technologii produkcji, pochodzenia artefaktów historycznych)