23 sierpnia 2019 r. zakończyło się coroczne letnie wyłączenie synchrotronu, czyli tzw. shutdown. W okresie tym wykonywane są niezbędne prace serwisowe i konserwacyjne, które poprawiają funkcjonowanie akceleratorów. Najważniejszymi zadaniami w tym roku były transport undulatora do tunelu pierścienia synchrotronu oraz instalacja urządzeń drugiej linii diagnostycznej.

Umieszczony w tunelu synchrotronu undulator będzie będzie źródłem promieniowania synchrotronowego dla linii badawczej o roboczej nazwie XMCD. Stacjami badawczymi linii będą mikroskopy PEEM i STXM. Gałąź PEEM będzie zawierała dodatkowo stację oktupolową. Linia XMCD znajdzie zastosowania w badaniach uporządkowania magnetycznego i struktury domenowej, obrazowaniu składu chemicznego, spektroskopii biomolekuł oraz detekcji fluorescencji.

Linia diagnostyczna o nazwie LUMOS będzie wykorzystywać promieniowanie synchrotronowe w zakresie światła widzialnego i UV. Umożliwi prowadzenie systematycznych pomiarów: stabilności oraz poprzecznych i podłużnych profili wiązki elektronów.

Pierwsza linia diagnostyczna typu pinhole została zamontowana w tunelu synchrotronu w 2018 r. Pinhole obrazuje wiązkę elektronową poprzez analizę emitowanego promieniowania synchrotronowego w zakresie promieniowania rentgenowskiego.

LUMOS w Centrum SOLARIS to przede wszystkim większa wiedza o parametrach synchrotronu i większa możliwość korygowania niestabilności wiązki promieniowania synchrotronowego. Z kolei stabilna wiązka poprawia jakość badań, które są realizowane na liniach eksperymentalnych.

Największym wyzwaniem podczas instalacji linii było prawidłowe złożenie, skręcenie i  wypozycjonowanie komponentów próżniowych. Wymagającym zadaniem okazała się również prawidłowa kontrola silników krokowych – mówi Adriana Wawrzyniak zastępca dyrektora ds. akceleratorów.

Linia LUMOS zainstalowana została na magnesie zakrzywiającym w sektorze 12. Składa się z lustra planarnego odbijającego wiązkę światło pod kątem 120, absorbera pochłaniającego promieniowanie X, soczewki, przesłony, siatek dyfrakcyjnych i filtrów (patrz zdjęcie poniżej).

Linia wyposażona jest również w kamerę smugową (ang. streak camera) oraz szybką fotodiodę, które pozwolą na pomiary i kontrolę długości pakietów elektronowych, profilu podłużnego wiązki oraz wypełnienia pierścienia. Informacje te są istotne zarówno dla fizyków akceleratorowych, jak i dla użytkowników, pozwalając na kontrolowane manipulowanie długością i ilością pakietów elektronowych. Podobne linie diagnostyczne zainstalowane są w innych ośrodkach synchrotronowych, m.in. w MAXIV Laboratory w Lund (Szwecja) czy PSI w Villigen (Szwajcaria).

Termin zakończenia wszystkich prac instalacyjnych i uruchomienia linii diagnostycznej przewidziany jest na listopad 2019 r.

Oprac. E.Król